با توجه به ماهیت ترجمه، نمی توان آن را به صورت مطلق به دو دسته ترجمه های خوب و یا بد و یا سیاه و سفید تقسیم بندی کرد. به همین علت، این موضوع را می توان یکی از جذابیت های ترجمه به حساب آورد و به عنوان چالشی در میان مترجمین و همچنین معلمین ترجمه در نظر گرفت. برای رفع چنین ابهاماتی، سؤالات متعددی به وجود آمده اند که با این وجود پاسخی قاطع برای این سؤالات وجود ندارد. در حقیقت عوامل متعددی در کیفیت ترجمه تاثیر گذار هستند.
انتخاب سبک متفاوت
یکی از مهمترین و شناخته شده ترین معیار های کیفیت ترجمه که اکثر افراد بر آن باور دارند، انتخاب سبک و استایل مناسب برای ترجمه است. در حقیقت می توان متون مختلف را به سبک های متفاوتی ترجمه کرد. انتخاب شیوه و سبک ترجمه، موضوعی کاملاً شخصی و مرتبط با عقیده خود مترجم است. در صورتی که معیار سنجش ما در کیفیت ترجمه دقت باشد، نمی توان انتخاب یک سبک را نسبت به دیگری بر تر دانست. ولی دیده شده است که بعضی از مشتریان نسبت به انتخاب سبک مورد نظر، رضایت کافی را نداشته اند و از ترجمه انجام شده خشنود نبوده اند. در حقیقت بهتر است قبل از شروع ترجمه، نظر مشتری را در این باره جویا شد.
یکی از مدیران ارشد فعال در دار الترجمه لندن در این زمینه می گوید:
گاهی اوقات مترجم با دقت زیاد ترجمه را انجام می دهد. ولی در حقیقت پس از تحویل کار، مشتری از دیدگاه سبک، از ترجمه مورد نظر رضایت کافی ندارد. گاهی اوقات مشتری سبک ترجمه شده را متناسب با اهداف تعریف شده خود و به ویژه زبان بازاریابی نمی بیند. در چنین حالاتی نمی توان گفت که ترجمه نادرست است. بلکه سبک انتخاب شده برای ترجمه نا مناسب است.
به همین دلیل، بهتر است تا مترجم قبل از شروع ترجمه از سبک مورد نیاز مشتری به درستی مطلع شود. برای انجام چنین فرایندی بهتر است تا چند نمونه از ترجمه های قبلی صورت گرفته توسط مترجم در اختیار مشتری قرار گیرد تا پس از تائید این نمونه ها، فرایند ترجمه آغاز شود. در پروژه های بزرگ تر بهتر است تا واژه های تخصصی مورد استفاده مشتری نیز در اختیار مترجم قرار گیرد، تا با استفاده از آنها متنی یک دست و با توجه به نیاز آنها تولید شود.
محدودیت های زمانی در ترجمه
زمان یکی از مهم ترین چالش های پیش روی مترجمین است. گاهی اوقات دیده می شود که مشتریان تقاضای ترجمه متون خود را در زمان بسیار کوتاهی دارند. با در نظر گرفتن واقعیات، این موضوع فراتر از توانایی های مترجمین است. در چنین شرایطی طبیعی است که کیفیت ترجمه کمتر از میزان مورد نظر خواهد شد.
در حقیقت نمی توان در عین زمان انتظار سرعت و کیفیت را داشت. گاهی اوقات نیاز است تا کیفیت تا حدودی فدای زمان شود و بر عکس این موضوع نیز در فرایند ترجمه صادق است. زمان به صورت معمول می تواند تاثیر بسیار زیادی در کیفیت ترجمه داشته باشد و این روند را تبدیل به موضوعی پیچیده نماید.
گاهی اوقات از روش های دیگری برای بر طرف کردن این مشکل استفاده می شود. یکی از ساده ترین این شیوه ها تقسیم کار در بین چند مترجم است. در حقیقت این کار هم با مشکلات متعددی همراه است. وقتی که چند مترجم با سبک و شیوه های مختلفی اقدام به ترجمه یک اثر می کنند، متن تولیدی توسط این افراد نیز متفاوت خواهد بود. چنین متونی از لحاظ انتخاب کلمات، دستور زبان و همچنین ساختار های به کار رفته متفاوت خواهد بود. در حقیقت چنانچه یک متن مشابه را در اختیار دو مترجم قرار دهید، شیوه ترجمه آنها نیز تفاوت هایی را با هم خواهد داشت.
یکی از خصوصیات مترجمین مختلف، آشنایی با محتوای پیش روی آنها است. در حین اینکه مترجمین اقدام به انتقال معنی می کنند، با موارد موجود در متن نیز آشنا می شوند. در صورتی که متن را در میان چند مترجم تقسیم نماییم، مترجمین با چالش هایی در این زمینه مواجه خواهند شد و ممکن است اطلاعات کافی در مورد ترجمه پیش رو در اختیار نداشته باشند.
مشکلات سطحی
با در نظر گرفتن موارد گفته شده، گاهی اوقات اشتباهات بسیار فاحشی به وجود خواهند آمد. بعنوان مثال متنی دارای 20 فصل است. در انتها مترجم تنها 15 فصل از این نوشته را تحویل می دهد. این در حالی است که ترجمه انجام شده نیز پر از اشتباهات املایی و تایپی است. در چنین حالتی مترجم متنی بی کیفیت و غیر قابل قبول ارائه داده است. مشکلات این چنینی در مقایسه با مشکلات سطحی می توانند نتایج فاجعه باری را همراه خود داشته باشند.
مترجمین باید در نظر داشته باشند که هر متن در محلی خاص مورد استفاده قرار می گیرد. بعضی متون در کتاب ها استفاده می شوند و بعضی دیگر در صفحات وبسایت قرار می گیرند. در تمامی این حالات مترجم باید فرمت خاصی را در نظر داشته باشد.
یکی دیگر از مشکلات رایج افزایش کلمات ترجمه شده نسبت به نمونه اصلی است و یا در برخی از زبان ها عکس این موضوع نیز صادق است. به عنوان مثال در ترجمه انگلیسی به فارسی یک جمله 10 کلمه ای ممکن است در زبان فارسی تبدیل به 20 کلمه نیز بشود و برای مترجم صرفه اقتصادی نداشته باشد.
کیفیت بد ترجمه
همانطوری که گفته شد، یکی از مؤلفه های تاثیر گذار در کیفیت ترجمه، زمان است. در صورتی که متون مورد نظر خود را در اختیار مترجمین بد قرار دهید، به طور یقین مجبور خواهید شد تا متون خود را مجدداً ترجمه کنید. به همین دلیل بهتر است تا آینده نگر باشید و پروژه های خود را در اختیار مترجمین با سابقه و یا مراکز معتبر ترجمه قرار دهید.