مزیت ها و معایب نرم افزار های ترجمه
جهانی سازی و همچنین افزایش ارتباطات میان کشورهای مختلف در قرن 21 میلادی باعث ایجاد نیاز ها و تقاضاهای بیشتری در امر ترجمه شده است. در همین مسیر، بسیاری از شرکت های فعال در زمینه ترجمه از مترجمین خود درخواست تهیه نرم افزار های به روز و آشنایی با آنها نمودند. استفاده از این نرم افزار ها باعث افزایش سرعت ترجمه و همچنین استفاده بیشتر از زمان شد. به همین دلیل، استفاده از نرم افزار های ترجمه بخشی جدایی ناپذیر از این روند برای افزایش سرعت و کارایی در بازار های پر رقابت امروزی شد. ولی آیا می توان به کیفیت این دسته از نرم افزار ها نیز اعتماد کرد؟
ابزار های کمک مترجم (CAT Tools) کار مترجمین را بسیار ساده تر می کنند
بسته نرم افزاری که با عنوان ابزار کمک مترجم (Computer Assisted Translation) شناخته می شود، عاملی مهم در کمک به مترجمین برای انجام ساده تر این روند است. ابزار ها و یا نرم افزار های کمک مترجم با قطعه قطعه کردن متن و ذخیره این متن در کنار معادل ترجمه شده آنها در حافظه های ترجمه (Translation Memory) باعث کارآمدی بیشتر مترجمین می شود. حافظه های ترجمه متشکل از یک پایگاه داده برای ذخیره کردن ترجمه های گذشته است. در صورت تکرار جملات ترجمه شده، مترجم می تواند از آنها مجددا استفاده کند.
نرم افزار های کمک مترجم زندگی را برای مترجمین ساده تر می کنند. این نرم افزار ها با دریافت متن اصلی، آنها را به قطعات کوچک‌تری تقسیم بندی می نمایند و مدیریت این نوع متون را برای ترجمه ساده تر می کنند. در صورتی که بخشی از این قطعات ذخیره شده در حافظه مجددا تکرار شد، ابزار های کمک مترجم به صورت خودکار قطعات ترجمه شده را به مترجم پیشنهاد می دهند و از کپی و جایگذاری متون توسط مترجم جلوگیری می نمایند.
با استفاده از نرم افزار های ترجمه، دیگر نیازی نیست تا مترجمین کلمات تخصصی موجود در یک متن را به حافظه خود بسپارند. این نرم افزار ها دسترسی مترجمین به لغتنامه، پایگاه های داده و همچنین دایره المعارف های تخصصی را فراهم می نماید. هیچ کس در ده سال گذشته تصور چنین نو آوری هایی را در صنعت ترجمه نداشت. در پروژه های بزرگ تر و در حالی که چندین مترجم برای ترجمه یک متن استخدام می شوند، نرم افزار های کمک مترجم یکنواختی متن تولید شده را تضمین می نماید.
کیفیت ترجمه از معایب نرم افزار های کمک مترجم
اکثر مترجمین بر کارایی نرم افزار های ترجمه تاکید دارند. ولی آیا نرم افزار های کمک مترجم می تواند کیفیت و دقت موجود در متن اصلی را تامین نماید؟
به منظور حفظ کیفیت، نیاز است تا مترجمین خبره پیشنهادات ارائه شده از سوی نرم افزارهای کمک مترجم ویرایش نمایند. پس از آن یکی از متخصصین مربوطه نیز باید متون ترجمه شده را بازبینی کند.
نکته مهم تر در زمینه دقت ترجمه است. دقت ترجمه فراتر از ترجمه کلمات موجود در یک زبان به زبان دیگر است. برای به دست آوردن دقت مورد نظر باید موارد فرا زبانی از قبیل موضوع، مخاطبین مورد نظر، لحن و سبک را نیز در نظر گرفت. به عنوان مثال در ترجمه به زبان ژاپنی باید اهمیت پیشوند و همچنین وجود سه نوع سبک مختلف در این زبان را به خاطر داشت. به دلیل اینکه ترجمه اصطلاحات و آرایه های ادبی به صورت کلمه به کلمه امکان پذیر نیست، نیاز است تا در ترجمه این دست از مفاهیم باز آفرینی شوند. ترجمه جمله “j’ai un chat dans la gorge” از زبان فرانسوی به فارسی ” من گربه ای در گلو دارم” مفهوم درستی را در دسترس مخاطبین قرار نمی دهد. به همین دلیل باید از معادل های مناسب در این زمینه استفاده نمود.
ایجاد ارتباط میان فرهنگ های مختلف
ترجمه نه تنها بیانگر ایجاد ارتباط میان دو زبان مختلف است، بلکه دو فرهنگ متفاوت را نیز به هم متصل می کند. فرهنگ ها شیوه های مختلفی برای بیان مفاهیم مشابه دارند. به عنوان مثال بعضی از فرهنگ ها پیام ها را به صورت مستقیم و بدون حاشیه منتقل می کنند، ولی در بعضی دیگر از فرهنگ ها بیان مطالب به صورت غیر مستقیم ترجیح داده می شود. در بعضی از فرهنگ ها نمی توان به معنی ظاهری متن اکتفا کرد، بلکه بر اساس موقعیت موجود و ارتباط میان مخاطبین، می توان معنی متفاوتی از متن برداشت نمود. در این شرایط نباید به ترجمه کلمه به کلمه اکتفا کرد.
در ترجمه با کیفیت، متونی تولید می شود که خواننده گمان می کند در زبان مقصد نوشته شده است. هنوز راه درازی برای تولید چنین نرم افزار های پیچیده ای پیش رو داریم. نرم افزار های کمک مترجم و یا مترجم یار در متونی که تکرار شده باشند به کمک مترجمین می آید، ولی نباید از این نوع نرم افزار ها انتظار ترجمه بسیار با کیفیتی را داشت. برای تولید متون با کیفیت از طریق این نرم افزار ها، هنوز هم وجود مترجمین حرفه ای که با مباحث فرهنگی میان دو زبان آشنا هستند، ضروری است.